Dave Eggers

Amsterdam, 2013

 

Samenvatting 

Het verhaal De Cirkel draait om een onheilspellend internetbedrijf, een soort super-Google, gecombineerd met een vleugje Facebook, een beetje Amazon en een beetje PayPal. Maar toch vooral Google, want zo ongeveer alles wat The Circle doet wordt al gedaan door Google.

BOEK 1

De 24 – jarige Mae Holland wordt door een ex-studiegenote Annie gevraagd om voor een groot internetbedrijf, De Cirkel, te komen werken. Mae is meteen onder de indruk van de geweldige organisatie die veel invloed heeft op het menselijk bestaan.                 
Mae krijgt een eigen desk op Costumer Experience en moet aanvankelijk allerlei vragen van mensen beantwoorden. Hierna moet zij steeds een beoordeling vragen over de afhandeling (die moet van de leidinggevenden heel erg hoog zijn). Wanneer een score wordt gehaald van 95 (op 100) is het de bedoeling om door middel van zelfreflectie en het opnieuw benaderen van de klant, de score op te krikken (in de buurt van de 100). Dat lukt Mae aardig en ze is bereid heel hard te werken voor de hoogste score. Minder sterk is ze in het begin op het gebied van de sociale contacten, want ze moet ‘s avonds ook nog op party’s van de Cirkel verschijnen. In het weekend gaat Mae graag naar haar ouders. Die hebben het moeilijk, omdat de ziektekostenverzekering de kosten van Mae’s vader niet wil dekken. Geen probleem: De Cirkel heeft een prima verzekering waarvan ook Mae’s ouders gebruik mogen maken. Mae wordt zo steeds meer ingepalmd. Bij haar ouders ontmoet ze haar oude verkering van de middelbare school, Mercer, die een eigen bedrijfje heeft. Ze krijgen in Boek I steeds met elkaar ruzie: Mercer ziet helemaal niets in het vrijgeven van privacy. Hij vindt Mae een sociale autist. Ze is – ook in haar vrije tijd – steeds in de weer met beeldschermpjes en ratings.

Het bedrijf heeft weer iets nieuws bedacht: SeeChange. Hiermee kun je vrijwel iedereen 24 uur volgen. Het systeem bestaat uit lollyvormige camera’s die vrijwel onzichtbaar zijn te bevestigen. Het heeft heel veel voordelen, maar je kunt vrijwel niets meer ongezien doen. Eamon Bailey, een  hoofd van de Cirkel vindt dit een prachtig systeem tegen criminaliteit. Bovendien kun je zo alle kennis in de wereld delen met mensen die bijvoorbeeld gehandicapt en niet mobiel zijn. Mae is zelf slachtoffer van het systeem wanneer ze tijdens een nachtelijke kayaktocht  bespied wordt door een camera en een dag later ter verantwoording wordt geroepen door Bailey. Ze moet dan in een live-uitzending beloven dat “privacy eigenlijk diefstal is” en dat ze voortaan 24 uur transparant zal zijn.

In Boek I ontmoet ze ook twee mannen. De ene heet ‘Francis Garaventa’ en de andere kent ze alleen bij zijn voornaam Kalden. Met de laatste heeft ze seks  (zelfs op een toilet waarbij ze zich onbespied waant), maar steeds is hij daarna verdwenen. Ook Annie kent hem niet en ze wil graag weten wie het is. Maar Mae kan haar niet veel vertellen over hem en ze houdt ook informatie achter. Hij laat heel weinig over zichzelf los. De andere man, Francis, vindt ze eigenlijk minder prettig. Hij verspreidt tijdens een Cirkelfeestavond informatie/foto’s over haar. Francis heeft ook nog een seksueel probleem, waardoor Mae geen echt orgasme kent.

Boek II

Mae draagt nu elke dag een ketting waardoor het mogelijk is dat al haar volgers alles van haar te weten komen. Ze krijgt ook meteen commentaar van haar volgers via de informatie van haar polshorloge. Ze laat zich leiden door het feit dat ze een camera meedraagt: bijvoorbeeld wanneer ze moet eten, neemt ze alleen gezond voedsel, terwijl ze liever een brownie wilde pakken.

Ze is steeds transparant. Zo voert een medewerker een schildpad aan een reuzenhaai en het wordt live in beeld gebracht. Maar dan ziet ze dat Kalden dit ook heeft gezien en ze volgt hem. Hij waarschuwt haar dat het verkeerd is wat De Cirkel doet. Ze is helemaal ontdaan en kan dat niet begrijpen. Ze zoekt hem in al haar bekende systemen, maar er staat niets in over Kalden.

Mae woont nu permanent in een kamer van het campushotel. Ze ziet ook Annie weer terug. Die vertelt live over haar project PastPerfect, waarin van een proefpersoon alle informatie over diens voorgeslacht wordt verzameld. Ze wordt zelf de nieuwe proefpersoon. Uit het gesprek blijkt dat Annie eigenlijk jaloers is op de mondiaal bekend geworden Mae. Die heeft intussen duizenden volgers gekregen. Mensen doen ook vaak een beroep om door haar geholpen te worden. Ze wordt ook intern steeds populairder. Tijdens een zitting van de Bende van Veertig en de Twee Wijzen (Bailey en Stenton) meldt ze haar idee over de koppeling van overheidssystemen en die van De Cirkel. Mensen zouden zo verplicht kunnen worden om te gaan stemmen. Dat geeft enorme macht aan De Cirkel; iedereen is enthousiast. Iedereen, behalve de ouders van Mae en haar ex-vriend Mercer. Die blijven zich verzetten tegen de invloed van De Cirkel. Mercer schrijft haar enkele brieven: eerst met het advies om te stoppen en later schrijft hij haar dat hij deze wereld zal proberen te ontvluchten.

Het experiment met Annies Past Perfect wordt een ramp. Haar voorouders blijken niet zo’n goede reputatie te hebben: ze haalden en bezaten slaven. Annie gaat aan de stress ten onder. Ze raakt in een coma.

Intussen heeft de Cirkel weer een nieuw programma ontwikkeld: SoulSearch, waarbij het mogelijk is dat een gezocht persoon binnen twintig minuten wordt gevonden. Dat is prima voor het opspeuren van criminelen, maar als Mae het systeem wil bewijzen op een gewone burger, zoekt ze daarbij Mercer uit. Dit zorgt ervoor dat hij door een heleboel mensen wordt opgejaagd, ook met drones, en tenslotte van een brug afrijdt en sterft.
Na een experiment( wereldwijd live uitgezonden) met een haai die met een inktvis en zeepaardjes (opgevist uit de Marianentrog) terug in een bassin wordt gezet, ontmoet Mae ineens Kalden weer. Kalden blijkt in de organisatie bekend te staan als Ty, een van de Drie Wijzen, die het bedrijf heeft gesticht. Hij vlucht met haar ondergronds om haar te vertellen dat zijn oorspronkelijke plan helemaal uit de hand gelopen is door de  ontwikkelingen die Stenton en Bailey later hebben toegevoegd. Hij vraagt haar mee te helpen aan het stoppen van de Cirkel, nog voordat die organisatie De Voltooiing (een gesloten cirkel) heeft bereikt. Aan het slot van Boek II deelt Mae mee wat ze zal doen.

Boek III

Dit deel vormt de epiloog. Mae heeft het gered. Ze heeft niet gedaan wat Ty/Kalden van haar vroeg, maar heeft hem verraden bij Bailey. Ze zit nu in een kliniek en kijkt naar Annie die in coma is. Ze is blij dat ze heeft bijgedragen aan de Voltooiing van De Cirkel. Ze is van mening dat er snel een programma moet worden ontworpen waarbij je de gedachten van in coma verkerende mensen zou kunnen lezen.

Personages

Mae Holland

Mae is de hoofdpersoon. Ze is 24 jaar als ze gaat werken bij de Cirkel en erg onder de indruk van het bedrijf. Ze merkt niet eens dat ze zich door alles laat leiden.              
In Boek II blijkt dat ze helemaal in de ban is van de mogelijkheden die de Cirkel biedt. Ze laat zich als een van de Cirkelaars volledig transparant zijn. Ze gaat mee in de verschillende systemen. Ze groeit haar vriendin Annie boven het hoofd. Ze heeft wel behoefte om Kalden te ontmoeten. Ze haat Mercer die haar steeds wijst op de gevaren en ze laat een klopjacht op hem plaatsvinden, waarbij hij de dood vindt. Zij neemt daarvan niet de schuld op zich. Ook laat ze haar ouders schieten en als Kalden die (Ty blijkt te zijn) haar vraagt een einde te maken aan de Voltooiing van De Cirkel vanwege haar grote invloed weigert ze dat. Ze zorgt ervoor dat de Voltooiing juist zijn gang kan gaan. In de laatste alinea blijkt dat ze eigenlijk nog meer wil, namelijk om de gedachten van comapatiënten te kunnen lezen. 

Annie

Annie is haar oud-studiegenote die Mae in De Cirkel introduceert. Ze leidt haar eerst rond. Af en toe neemt ze contact op en in Boek I is ze vooral geïnteresseerd in de onbekende man. In Boek II wordt Mae steeds belangrijker en raakt Annie wat op de achtergrond. Ze lijkt ook jaloers op Mae. Ze gaat een nieuw project draaien (PastPerfect), maar dat valt slecht uit voor haar familie. Die heeft in het verleden minder fraaie dingen gedaan en dat wordt nu allemaal openbaar. Ze beklaagt zich erover tegen Mae maar die wil nu ook net luisteren. Annie gaat er aan onderdoor en raakt in een coma. Eigenlijk had ze de ontwikkeling van De Cirkel aan het einde willen voorkomen. 

Eamon Bailey

Eamon Bailey is één van de grote mannen van De Cirkel. Mae ontmoet hem aan het einde van Boek I wanneer ze betrapt is op het stiekeme kajakken. Hij brengt haar tijdens een bijzondere uitkomst met het personeel tot een aantal bijzondere uitspraken. Hij wil steeds verder gaan. Bailey verkoopt alles onder het motto dat iedereen overal deelgenoot van moet kunnen zijn Samen met Stenton streeft hij de Voltooiing van De Cirkel na.

Kalden

Kalden is de onbekende man die zich op een vreemde manier door het bedrijf begeeft. Hij maakt op onverwachte momenten contact met Mae en hij heeft ook geslachtsgemeenschap met haar in haar hotelkamer en op de wc van het kantoor. Annie wil graag weten wie hij is, maar in Boek I blijft hij heel geheimzinnig aanwezig in het verhaal. Later begint hij Mae te waarschuwen voor de gevolgen van het verlies aan privacy. Aan het einde bij het experiment met de haai geeft hij zich bloot. Hij blijkt Tyler te zijn, de man die aan de basis stond van De Cirkel, maar die heeft ingezien dat de andere twee Wijzen en de volgers van De Cirkel de Voltooiing (de gesloten cirkel) nastreven.

Mercer

Mercer is de oude klasgenoot van Mae met wie ze verkering heeft gehad en ook de man die haar in de Grand Canyon heeft ontmaagd. Hij heeft nog steeds contact met haar ouders. Mercer is één van de mensen die waarschuwt voor de gevolgen van het verlies aan privacy. Hij laat dat in niet mis te verstane termen merken aan Mae. Die kan daar niet tegen. Mercer heeft wel invloed op Mae’s ouders en weet te bewerkstelligen dat ze de camera’s in hun eigen huis afdekken.                                     
In Boek II waarschuwt hij Mae nog een laatste keer, daarna schrijft hij haar in een afscheidsbrief dat hij ondergronds zal gaan. Dit redt hij echter niet, want Mae laat hem tijdens een experiment in SoulSearch opsporen. Hij wordt achtervolgd door een groep hysterische Cirkelaars en rijdt een ravijn in.

Genre:

1. Sciencefiction
2. Dystopie is een (denkbeeldige) samenleving met louter akelige kenmerken waarin men beslist niet zou willen leven. Een dystopie is daarmee het tegenovergestelde van een utopie die juist een bijzonder aangename samenleving voorstelt.
3. Een Orwelliaanse roman.
4. Science fiction verhalen spelen zich doorgaans af tegen een futuristische achtergrond. Dit houdt in dat er bepaalde technologische of sociale ontwikkelingen hebben plaatsgevonden die de huidige samenleving op een bepaalde manier gevormd hebben. Het gaat bij SF- verhalen over ontwikkelingen die nu nog niet mogelijk zijn, maar door bepaalde uitvindingen of gebeurtenissen wel ooit zouden kunnen gebeuren.
5. Science fiction als een commercieel genre bestaat sinds 1926, toen Amazing Stories, het eerste tijdschrift volledig gericht op het sf-genre werd uitgegeven, maar de geschiedenis van de science fiction als literair genre gaat verder terug. 

Thema:

Het hoofdthema is (online) privacy: alles moet openbaar worden; de slogans “Geheimen zijn leugens; privacy is diefstal” prijken op een muur van het kantoor. De mensen die vinden dat volledige transparantie te ver gaat, worden door het bedrijf uitgeschakeld, wat ogenblikkelijk associaties met totalitaire regimes oproept. Eggers stelt via de personages ook vragen over de gevolgen van het steeds belangrijker worden van elektronica en social-media voor sociale ontwikkeling en sociale vaardigheden. De moeizaam verlopende relaties tussen Mae en haar collega’s zijn een uitvergroting van de mening dat social-media asocial maken.